Datat, kuptimi dhe ndikimi i tyre në jetën shqiptar
Festat zyrtare në Shqipëri janë momente të veçanta që kombinojnë historinë, traditën dhe besimin me pushimin dhe bashkimin familjar. Ato njihen me ligj dhe ndikojnë në organizimin e punës, edukimit dhe jetës sociale në vend. Viti 2026 sjell një kombinim të festave kombëtare, fetare dhe ndërkombëtare, disa prej të cilave do të bien në fundjavë, ndërsa të tjera do të krijojnë mundësi për “mini-pushime”.
Tabela: Festat Zyrtare në Shqipëri për 2026
| Data | Festa | Dita e Javës | Lloji i Festës |
|---|---|---|---|
| 1 Janar | Viti i Ri | E Enjte | Festë Ndërkombëtare |
| 2 Janar | Pushim për Vitin e Ri | E Premte | Ditë Pushimi Shtesë |
| 14 Mars | Dita e Verës | E Shtunë | Festë Kombëtare |
| 21 Mars | Nevruz | E Shtunë | Festë Fetare (Bektashiane) |
| 5 Prill | Pashkët Katolike | E Diel | Festë Fetare |
| 12 Prill | Pashkët Ortodokse | E Diel | Festë Fetare |
| 1 Maj | Dita Ndërkombëtare e Punës | E Premte | Festë Ndërkombëtare |
| 26 Maj | Kurban Bajrami (afërsisht) | E Martë | Festë Fetare Islame |
| 15 Gusht | Dita e Shën Mërisë | E Shtunë | Festë Fetare |
| 5 Shtator | Dita e Shenjtërimit të Nënë Terezës | E Shtunë | Festë Shtetërore |
| 28 Nëntor | Dita e Pavarësisë | E Shtunë | Festë Kombëtare |
| 29 Nëntor | Dita e Çlirimit | E Diel | Festë Historike |
| 8 Dhjetor | Dita Kombëtare e Rinisë | E Hënë | Festë Kombëtare |
| 25 Dhjetor | Krishtlindjet Katolike | E Premte | Festë Fetare |
Shënim: Për disa festa fetare (si Bajramet dhe Pashkët), datat përcaktohen sipas kalendarëve përkatës dhe mund të ndryshojnë lehtë nga viti në vit. Data e Kurban Bajramit është e përafërt për 2026.
Çfarë përfaqësojnë këto festa?
Festat zyrtare nuk janë thjesht pushime – ato janë pjesë e identitetit kombëtar, historisë, kulturës dhe besimit të shqiptarëve. Le t’i eksplorojmë një nga një:
1 & 2 Janar – Viti i Ri
Festë universale, shënon fillimin e vitit të ri kalendarik. Në Shqipëri, kjo periudhë festohet gjerësisht me familjen, darka festive dhe dhurata. Data 2 Janar njihet si ditë pushimi zyrtare për të lejuar pushim të zgjeruar.
14 Mars – Dita e Verës
Një festë unike shqiptare që simbolizon ardhjen e pranverës. E festuar më së shumti në Elbasan, kjo ditë përfshin përgatitjen e “ballokumeve”, daljet në natyrë dhe atmosfera festive në gjithë vendin.
21 Mars – Nevruz
Festë shpirtërore për bektashinjtë, e cila përkon me ditën e parë të pranverës dhe simbolizon ringjallje shpirtërore dhe pajtim. Teqeja e Kryegjyshatës në Tiranë organizon aktivitete të veçanta.
5 & 12 Prill – Pashkët
Shqipëria njeh zyrtarisht Pashkët për të dy komunitetet kryesore të krishtera – katolik dhe ortodoks. Janë ditë reflektimi dhe kremtimi të ngjarjes më të madhe të besimit të krishterë – ringjallja e Jezusit.
1 Maj – Dita Ndërkombëtare e Punës
Një ditë me rrënjë sociale dhe historike që nderon të drejtat e punëtorëve. Në Shqipëri, është ditë pushimi dhe përdoret për udhëtime, relaksim dhe ndonjëherë për protesta sindikale.
26 Maj – Kurban Bajrami (data përafërsisht)
Një nga dy festat më të rëndësishme për myslimanët. Ajo përkujton gatishmërinë e Ibrahimit për të sakrifikuar birin e tij. Falja e Bajramit, therja e kurbanit dhe ndihma ndaj të varfërve janë elementët kryesorë të kësaj dite.
15 Gusht – Dita e Shën Mërisë
Festohet nga të krishterët, kryesisht në zonat me prani katolike dhe ortodokse. Në shumë zona të Shqipërisë, mbahen meshë, pelegrinazhe dhe aktivitete komunitare.
5 Shtator – Dita e Nënë Terezës
Përkujton shenjtërimin e Nënë Terezës, figurë botërore shqiptare, simbol i dashurisë dhe bamirësisë. Kjo ditë është shpallur festë shtetërore në vitin 2017.
28 Nëntor – Dita e Pavarësisë
Një nga festat më të rëndësishme për kombin shqiptar. Në këtë ditë në vitin 1912, Ismail Qemali shpalli Pavarësinë në Vlorë. Festimet përfshijnë ceremoni shtetërore, aktivitete patriotike dhe dekorime kombëtare.
29 Nëntor – Dita e Çlirimit
Përkujton ditën e fundit të Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri në vitin 1944. Ndonëse debatet politike rreth saj kanë qenë të shumta, ajo mbetet një festë zyrtare në kalendar.
8 Dhjetor – Dita e Rinisë
Shënon fillimin e protestave studentore në dhjetor 1990 që çuan në rrëzimin e regjimit komunist. Një ditë e rëndësishme për demokracinë dhe rininë shqiptare.
25 Dhjetor – Krishtlindjet
Një nga festat më të bukura të vitit, e cila simbolizon lindjen e Jezus Krishtit. Festohet me familje, dhurata, drita dhe dekorime. Në Shqipëri, ka fituar gjithnjë e më shumë përhapje kulturore.
Cilat festa bien në fundjavë në 2026?
Në 2026, disa nga festat më të rëndësishme bien në fundjavë, si:
- 14 Mars (Dita e Verës) – e Shtunë
- 21 Mars (Nevruz) – e Shtunë
- 28 Nëntor (Pavarësia) – e Shtunë
- 29 Nëntor (Çlirimi) – e Diel
- 15 Gusht (Shën Mëria) – e Shtunë
Në këto raste, shteti mund të vendosë ditë pushimi zëvendësuese, zakonisht të hënën që vjen pas festës.
“Mini-pushimet” – Raste të zgjuara për të udhëtuar ose pushuar
Festat që bien pranë fundjavave krijojnë mundësi për pushime të zgjatura:
- 1 Janar – e Enjte → Kombinuar me 2 Janar, ofron pushim 4-ditor.
- 1 Maj – e Premte → Fundjavë e gjatë 3-ditore.
- 25 Dhjetor – e Premte → Fundjavë e gjatë për Krishtlindje.
Sa ditë pushimi totale ka në 2026?
Përfshirë ditët që bien në fundjavë dhe nuk zëvendësohen me pushime të tjera, viti 2026 ka rreth 12–13 ditë pushimi zyrtare, në varësi të kalendarit fetar dhe vendimeve zyrtare të Këshillit të Ministrave.
A janë këto festa të detyrueshme për bizneset private?
Po, sipas Kodit të Punës dhe Ligjit për Ditët Pushim Zyrtare, edhe sektori privat është i detyruar të respektojë këto festa. Megjithatë, ka biznese që operojnë edhe në ditë pushimi dhe në këto raste pagat janë me shtesë (p.sh., paga e dyfishtë).