Në vitin 2002, gazeta amerikane “Boston Globe” botoi një seri artikujsh që ekspozonin shkallën e abuzimit seksual të fëmijëve në kishën katolike lokale. Më pas erdhi “Spotlight” (Në qendër të vëmendjes), një film i bazuar mbi këto hetime mbi sekretet e errëta të turpshme të kishës. 11 vjet më vonë, Françesku u bë Papë. Zbulimet e herëpashershme treguan se abuzimet vazhduan të përplaseshin në dyert e Vatikanit mes zemërimit dhe neverisë në rritje mes besimtarëve dhe më gjerë. Çështja kërcënoi të prishte papatin e Françeskut dhe të dominonte udhëtimet e tij jashtë vendit.
Ai ishte i ngadaltë për të kuptuar shkallën dhe natyrën sistematike të çështjes dhe me sa duket hezitonte të merrte veprime të vendosura për t’u marrë me abuzuesit dhe ata që mbulonin abuzimin.
Brenda pak orëve nga vdekja e Françeskut të hënën, të mbijetuarit e abuzimit seksual klerik shpërndanë një notë mospëlqimi për homazhet luksoze. Ata thanë se Papa dështoi të ndryshonte rrënjësisht kulturën që lejoi abuzuesit të lulëzojnë dhe nuk arriti të kryente veprime vendimtare. Ishte “tragjedia e papatit të tij”, – u shpreh një nga organizatat.
Ndër skandalet që shpërthyen në gjysmën e parë të papatit të Françeskut ishin një raport mbi abuzimin seksual të mijëra fëmijëve potencialisht nga priftërinjtë në Pensilvani dhe mbulimin e mëvonshëm nga kisha; dorëheqja si kardinal (dhe më vonë shkarkimi) i Theodore McCarrick, një ish-kryepeshkop i Uashingtonit, për sulme seksuale; një bastisje e policisë në selinë e kishës katolike në Kili dhe dënimi i një kryepeshkopi australian për mbulimin e abuzimit të fëmijëve.
Në vitin 2018, George Pell, një kardinal dhe aleat i Papa Françeskut, u bë katoliku i rangut më të lartë që u dënua për abuzim seksual të fëmijëve. Ai kaloi një vit në burg në Australi përpara se dënimi i tij të rrëzohehej në vitin 2020. Ai vdiq në vitin 2023. Në një tjetër goditje dërrmuese ishte ajo kur një kryepeshkop dhe kardinal francez, Philippe Barbarin, u shpall fajtor për fshehjen e abuzimit seksual të fëmijëve në vitin 2019. Ai u lirua më vonë në Apel.
Në Kili, Françesku mbrojti një peshkop, Juan Barros, i cili ishte akuzuar si bashkëpunëtor i priftit pedofil më famëkeq të atij vendi, Fernando Karadima. Françesku e ndryshoi qëndrimin e tij vetëm pas një udhëtimi katastrofik në Kili në janar 2018. Ai pranoi “gabimet e rënda” të gjykimit dhe thirri të gjithë peshkopët kilianë në Romë dhe kërkoi dorëheqjen e tyre në masë.
Më vonë atë vit, udhëtimi dyditor i Papa Françeskut në Irlandë, dikur një vend devotshëm katolik, u dominua nga protesta nga të mbijetuarit e abuzimeve, të cilët kërkuan që Papa të merrte përgjegjësinë për dështimet e kishës. Françesku bëri lutje të përsëritura për falje në ngjarje publike.
Kur udhëtimi i tij përfundoi, kryepeshkopi Carlo Maria Viganò, një diplomat në pension i Vatikanit, kërkoi dorëheqjen e Françeskut, duke pretenduar se ai nuk kishte vepruar në lidhje me akuzat për abuzime kundër një figure të shquar në hierarkinë e kishës.
Pas denoncimeve për Pensilvaninë, Françesku publikoi një letër prej 2000 fjalësh për anëtarët e kishës globale. Ai fliste për pikëllimin dhe turpin për mizoritë e kryera nga priftërinjtë dhe lutej për falje.
Një vit më pas, ai thirri peshkopët nga e gjithë bota në Romë për një samit mbi abuzimin seksual të klerikëve. Ai u tha atyre se të mbijetuarit meritonin të shihnin “masa konkrete dhe efikase”, jo thjesht dënime. Kjo u pasua nga një dekret që të gjithë priftërinjtë dhe murgeshat katolikë duhet të raportojnë abuzimin seksual apo dhe fshehjen e tij tek autoritetet e kishës – edhe pse jo në polici.
Por për të mbijetuarit ishte shumë pak dhe tepër vonë. Shoqata për “Dhënien Fund të Abuzimit të Klerikëve” (ECA) tha pas vdekjes së Françeskut se papati i tij “nuk arriti të kryente veprimet vendimtare të nevojshme”. Deklarata shtonte: “Fjalët pa veprim tingëllojnë boshe. Nën udhëheqjen [e Françeskut], kisha dështoi t’i bënte peshkopët përgjegjës për rolet e tyre në mundësimin, fshehjen dhe përjetësimin e abuzimit. Ndryshimi i sistemit nuk u arrit.
Dorëheqja e disa prelatëve pas dyerve të mbyllura nuk është zëvendësim për përgjegjësinë publike. Refuzimi i tij për të hequr ose disiplinuar ata që ishin bashkëpunëtorë në fshehje tradhtoi detyrimin moral të kishës për të mbrojtur të pambrojturit” – thuhej në deklaratë.
“Snap”, Rrjeti i të mbijetuarve të atyre që u abuzuan nga priftërinjtë, u shpreh se viktimat dhe të mbijetuarit po vajtonin “tragjedinë e papatit të [Françeskut]” për fëmijët dhe të rriturit e pambrojtur që u abuzuan gjatë mandatit të tij”.
Shaun Dougherty, presidenti i Snap, tha: “Peshkopët e botës, duke përfshirë 137 kardinalët që do të zgjedhin papën e ardhshëm, zotërojnë kolektivisht njohuri për mijëra priftërinj abuzues që ende shërbejnë në famulli dhe shkolla. Një politikë e vërtetë e tolerancës zero do të nënkuptonte heqjen e këtyre shkelësve menjëherë dhe bërjen përgjegjës të peshkopëve”.
Anne Barrett Doyle, bashkëdrejtoreshë e grupit BishopAccountability me bazë në SHBA, tha se Françesku kishte “fuqi supreme” por “refuzoi të bënte ndryshimet e nevojshme”. Mitchell Garabedian, një avokat në Boston që përfaqëson qindra të mbijetuar të abuzimit, i tha BBC-së: “Në të vërtetë nuk ka pasur ndonjë ndryshim thelbësor brenda kishës katolike. Nuk ka pasur asnjë transparencë. Papa Françesku tha gjërat e duhura, ai donte të thoshte gjënë e duhur, por burokracia thjesht e mundi atë.”
Ka pasur më pak skandale dhe zbulime në vitet e fundit, por zemërimi dhe dhimbja e të mbijetuarve është e pashuar dhe pasojat për kishën vazhdojnë të jehojnë. Anëtarët e konklavës që do të takohen në ditët në vijim për të zgjedhur një pasardhës të Françeskut duhet ta dinë se të mbijetuarit do të vëzhgojnë nga afër.
“Papa i ardhshëm duhet të veprojë aty ku nuk bëri Papa Françesku. Ai duhet të zbatojë një politikë universale të tolerancës zero – një politikë që i mban klerikët plotësisht përgjegjës për abuzimin dhe fshehjen e tij. Ai duhet të refuzojë fshehtësinë dhe bashkëpunimin dhe të vendosë mbrojtjen e fëmijëve dhe të rriturve vulnerabël në qendër të misionit të kishës”, tha ECA.
“Ne nuk mund të përballojmë një papat tjetër që bën premtime, por nuk arrin të sigurojë mbrojtje të vërtetë për fëmijët dhe drejtësi për të mbijetuarit” – tha Dougherty. ©The Guardian LAJME24