Ka një pasazh prej 4 fjalish në marrëveshjen e koalicionit të qeverisë së ardhshme federale gjermane që ka marrë pak vëmendje deri më tani, edhe pse mund të ketë një ndikim vendimtar në politikën e jashtme.
“Zgjerimi i BE-së dhe kapaciteti i saj për t’u zgjeruar me anëtarë të rinj duhet të ecin paralelisht. Prandaj, së paku deri në zgjerimin e radhës, duhet një konsolidim i brendshëm dhe reformë brenda BE-së që e forcon atë institucionalisht”, – thuhet në pjesën e parë. Në të dytën thuhet: “Parimi i konsensusit në Këshillin Evropian nuk duhet të bëhet pengesë për vendimmarrje. Kjo vlen në parim edhe për vendimet që kërkojnë unanimitet në Këshillin e BE-së.”
Asgjë nuk do të funksiononte për shkak të Moskës
Në thelb, ky është një refuzim nga Berlini i retorikës së mëparshme (gjithsesi nuk është e mundur ta quajmë atë një politikë prej vitesh) të zgjerimit të BE-së. Kjo formulon atë që ka qenë prej kohësh e vërtetë. Mungesa e kapacitetit vendimmarrës të BE-së është një pengesë kryesore për pranimin e anëtarëve të rinj. Së fundi, çdo anëtarësim i ri do të sillte me vete edhe një të drejtë shtesë të vetos në Këshillin Evropian në ato fusha politikash që kërkojnë vendime unanime.
Nëse BE-ja do të pranonte të gjitha shtetet që kanë sinjalizuar dëshirën e tyre për t’u bashkuar ose që tashmë po negociojnë këtë, rezultati do të ishte që, për shembull, në politikën e jashtme, asgjë nuk do të mund të vendoset kundër vullnetit të Beogradit, Kishinevit, Kievit, Sarajevës, Shkupit, Podgoricës, Prishtinës apo Tiranës.
LEXO EDHE: Berlini: “JO zgjerimit të BE”/ Rama duhet të ndryshojë sllogan
Kushdo që ka parasysh strukturën e brendshme dhe orientimin e politikës së jashtme të këtyre shteteve, mund ta imagjinojë lehtësisht se çfarë pasojash mund të ketë kjo në disa raste. Merrni për shembull Serbinë: Përveç pengesave në sundimin e ligjit në Serbi, pranimi i këtij shteti ka shumë të ngjarë të nënkuptojë se vështirë se mund të vendoset diçka kundër Moskës në BE.
Kjo është shpesh mjaft e vështirë që tani, siç është rasti i Hungarisë. Ose merrni Moldavinë, për shembull ku presidentja pro-perëndimore Maia Sandu aktualisht është ende në pushtet atje. Por zgjedhjet presidenciale të vitit të kaluar treguan se sa i hollë është akulli për Sandu. Ajo u rizgjodh vetëm falë votave të diasporës në Evropën Perëndimore.
Macron e ka paralajmëruar prej vitesh
Nëse shumica e moldavëve që jetojnë në vend do të kishin pasur si mundësi, një referendum për BE-në i iniciuar nga Sandu, presidentja aktuale do të kishte dështuar dhe do të ishte votuar në favor të ndonjë sfiduesi pro-rus. Është e pasigurt nëse partia e Sandu do të jetë në gjendje të ruajë shumicën e saj në zgjedhjet parlamentare të këtij viti.
Presidenti francez Emmanuel Macron ka këmbëngulur prej vitesh kundër dhënies së një anëtarësimi shumë të lehtë për vendet në skajet e BE-së. Në disa fjalime ai ka theksuar se BE-ja, edhe me 27 anëtarë, ndonjëherë funksionon më shumë keq sesa mirë. Si mund të imagjinohet një Union që do të kishte 35 anëtarë, por të ruante rregullat e vjetra?
Pasazhi i lartpërmendur në marrëveshjen e koalicionit gjerman është gjithashtu një shenjë e real-politikës së jashtme. Kapërcimi i situatës aktuale, pra ndryshimi i mundësisë që vendimet në Këshillin Evropian të merren vetëm me shumicë, nuk ka gjasa të ketë shpresë.
Mungesë e qartësisë edhe në Vjenë
Edhe pse prej vitesh pretendohet se një reformë është e pashmangshme, unanimiteti i kërkuar për të shfuqizuar unanimitetin për marrjen e vendimeve nuk duket të jetë real. Nëse heqja e tij bëhet parakusht për pranimin e anëtarëve të rinj të BE-së, siç kërkohet tani në marrëveshjen e koalicionit gjerman, kjo do të thotë gjithashtu se zgjerimi i BE-së nuk është në horizont.
Të gjitha palët e përfshira e dinë këtë, por qeveritë e mëparshme federale gjermane deri më tani nuk kanë qenë të gatshme ta artikulojnë këtë çështje me qartësinë e nevojshme. Mungesa e qartësisë nuk është e pranishme vetëm në Berlin, siç tregon edhe një analizë e kryer në Vjenë. Atje, ministrja austriake për Evropën, Claudia Plakolm e ÖVP-së konservatore, tha së fundmi se do të dëshironte që BE-ja të pranonte anëtarë të rinj jo më parë se viti 2030.
Plakolm foli për mundësinë e një pezullimi të përkohshëm të parimit të unanimitetit. Për të do të kishte më shumë kuptim të ktheheshim te unanimiteti vetëm në fund të negociatave të anëtarësimit. Por si mund të hiqet përkohësisht kërkesa për unanimitet dhe çfarë do të fitohej nëse do të zbatohej sërish në fund nuk ishte e qartë. Ky është shpesh rasti: në fjalimet e së dielës, zgjerimi i BE-së thirret pa u adresuar realisht për vështirësitë e mundshme.
Në këtë aspekt shpallja e marrëveshjes së koalicionit gjerman është një hap përpara. Megjithatë, gjetkë në dokument, CDU/CSU dhe SPD minojnë qartësinë e tyre. “Aderimi i rëndësishëm në BE i 6 vendeve të Ballkanit Perëndimor, Ukrainës dhe Republikës së Moldavisë është në interesin tonë të përbashkët. Ne duam të vazhdojmë përpjekjet mbështetëse të BE-së dhe shteteve të saj anëtare” – thuhet në të. Nëse do të ndodhë që një reformë e BE-së mund të vijë përpara zgjerimit të saj, kjo nuk është realiste.
Ka vite që ekziston një ide se si t’u ofrohet kandidatëve për anëtarësim një destinacion tërheqës pa e ngarkuar në të njëjtën kohë BE-në me anëtarë të rinj me të drejtë vetoje. Është një model për aksesin e shteteve të interesuara në tregun e përbashkët të BE-së pas përmbushjes së pothuajse të gjitha kritereve që do të duhej të plotësoheshin edhe për anëtarësim të plotë. Prandaj kërkesat mbeten të larta. Megjithatë, ato mund të jenë më të lehta për t’u arritur, sepse qëllimi është edhe realist dhe tërheqës. Një qasje e tillë do të zgjeronte hapësirën ligjore të BE-së pa i ngarkuar strukturat e saj politike. ©FAZ, përshtati në shqip LAJME24