Ndryshe nga qendrat në Itali, por prapëseprapë e tmerrshme. Siguria në Gjadër është e pamjaftueshme, njerëzit jetojnë në izolim ekstrem dhe qeveria italiane nuk jep informacione.
Ndalimi i disa dhjetëra emigrantëve në qendrën e riatdhesimit (CPR) të ndërtuar nga Italia në Gjadër të Shqipërisë, është përdorimi i parë i saj pas muajsh në të cilët ajo kishte mbetur praktikisht bosh. Fillimisht, ai vend nuk ishte menduar si një Qendër për Qëndrimin dhe Riatdhesimin (CPR), por si një vend më i madh për transferimin e emigrantëve të kapur në Detin Mesdhe dhe që do të prisnin vlerësimin e kërkesës së tyre për azil, me një qendër paraburgimi me një burg brenda. Qeveria italiane u përpoq ta përdorë atë në këtë mënyrë për muaj të tërë, por pa sukses , derisa marsin e kaluar miratoi një dekret-ligj që e bën qendrën të përdorshme, të paktën për pjesën e saj të CPR, si çdo CPR tjetër në territorin italian.
CPR-të janë struktura ku njerëzit që kanë marrë tashmë një urdhër dëbimi (sepse kërkesa e tyre për azil është refuzuar ose për arsye të tjera) dërgohen atje dhe presin të riatdhesohen. Në Itali ka rreth 10 prej tyre dhe të gjitha kanë probleme serioze, duke përfshirë kushte të tmerrshme paraburgimi dhe shkelje sistematike të të drejtave të njeriut. Gjadri nuk bën përjashtim, sipas asaj që i thanë gazetës “Il Post” dy persona që vizituan vendin disa ditë më parë pas transferimit të emigrantëve. Ata janë Cecilia Strada, një anëtare e Parlamentit Europian për Partinë Demokratike, e cila e ka ndjekur nga afër çështjen për njëfarë kohe dhe avokatja Anna Pellegrino e Shoqatës për Studime Ligjore mbi Imigracionin (ASGI).
Nga 11 prilli deri më tani, kur grupi i parë i emigrantëve u transferua në qendër, kanë ndodhur tashmë 35 nga ato që përcaktohen si “ngjarje kritike”, sipas regjistrit të qendrës të parë si nga Pellegrino ashtu edhe nga Strada. Grupi fillimisht përbëhej nga 41 persona, tani janë 25 sipas një burimi që po e ndjek nga afër çështjen. Një transferim i dytë i emigrantëve me rreth 15 në total ndodhi të premten.
Përkufizimi i një “ngjarjeje kritike” përfshin një sërë situatash, duke përfshirë protestat, përpjekjet për vetëvrasje dhe aktet e vetëlëndimit. Në këtë rast, ato janë kryesisht akte vetëlëndimi. Strada foli për njerëz që kanë prerë veten, dikë që është përpjekur të qepë buzët duke i shpuar me një tel metalik (një lloj proteste mjaft e zakonshme në qendrat e paraburgimit) dhe për një tentativë varjeje që autoritetet e CPR-së e klasifikuan si demonstratë, protestë, dhe jo si një përpjekje të vërtetë për të kryer vetëvrasje.
Kjo është shumë, për kaq pak ditë ndalimi në një Qendër të tillë. “Po flasim për një mesatare prej 2 ngjarje e gjysmë në ditë”, – thotë Pellegrino, e cila ashtu si Strada vizitoi qendrën Gjadër të shtunën dhe të dielën, 26 dhe 27 prill.
Qendra e Kujdesit Shëndetësor në Gjadër është paksa e ndryshme nga të tjerat në Itali. Disa nga problemet tipike të CPR-ve italiane nuk ekzistojnë, por ka të tjera që sipas Stradës dhe Pellegrinos e bëjnë ndalimin atje veçanërisht të patolerueshëm.
Për shembull, qendra nuk është e mbipopulluar si qendrat e tjera të paraburgimit. Në Gjadër ka aktualisht 48 shtretër të disponueshëm (kur të jetë plotësisht funksionale duhet të ketë 144 në pjesën e paraburgimit, nga 880 vende gjithsej në të gjithë qendrën), dhe siç u përmend, për momentin ka 25 migrantë brenda. Problemet lidhen kryesisht me sigurinë e tyre dhe gjendjen e tyre të izolimit, shumë më ekstreme se ajo e një CPR-je italiane.
Strada, e cila pati mundësi të vizitonte qelitë brenda qendrës, foli mbi të gjitha për mungesën e masave parandaluese ndaj tentativave të shpeshta për vetëvrasje që ndodhin në repartet e kujdesit kardiovaskular. Ajo thotë se në çdo qeli ka një krevat marinari dhe një tavolinë të gozhduar në dysheme me një spërkatës zjarri të ngjitur në tavan, domethënë sensorin që aktivizohet duke spërkatur ujë. Ai është një strukturë metalike në të cilën është shumë e lehtë të lidhen litarë ose çarçafë, dhe me tavolinën e gozhduar poshtë është shumë e arritshme. “Pyes veten se me çfarë logjike janë projektuar ato qeli, duke marrë parasysh atë që dimë për kushtet e atyre që janë në një CPR”, – thotë Strada.
Njerëz që kishin qenë në CPR-të italiane për vite me radhë u sollën në Shqipëri. Qendra të tilla dihet se, ndër të tjera, dobësojnë kushtet psikofizike të njerëzve brenda tyre. Në fund të periudhave të paraburgimit, ata që largohen shpesh e gjejnë veten në kushte më të rënda sesa kur hynë. Në shumë raste, duke pasur patologji të akumuluara ose varësi nga droga për shkak të abuzimit me ilaçet psikotrope. Strada dhe Pellegrino thonë se midis 25 migrantëve të ndaluar në Qendrën e Pritjes së të Ardhurave të Brendshme në Shqipëri, ka disa që vijnë nga burgjet italiane, të cilat janë gjithashtu të njohura për kushte të tmerrshme.
Në CPR-në e Gjadrit kishte gjithashtu edhe një person që kishte jetuar rregullisht në Itali për shumë vite, duke punuar dhe me leje qëndrimi. “Po flasim për një person që humbi dokumentet për të qëndruar në vend pasi u detyrua të punonte ilegalisht nga punëdhënësi i tij, duke u bërë kështu zyrtarisht një emigrant i parregullt”, – thotë Strada.
Ajo që e bën CPR-në shqiptare një vend veçanërisht të vështirë është izolimi i saj, i cili është më i madh dhe i ndryshëm nga ai i një CPR-je italiane. Në disa prej tyre mund të mbash një celular me vete, për të lundruar në internet ose për të telefonuar anëtarët e familjes, për të marrë pako me rroba ose ushqime, ose për vizita nga avokati. Në atë në Gjadër nuk është e mundur të përdorësh një celular, të marrësh pako dhe takimet me avokatët, të cilët janë italianë, janë më sporadike sepse qendra ndodhet në një vend tjetër.
Për më tepër, ende nuk është aktivizuar një llogari rrjedhëse për të marrë para dhe për të blerë ushqime ose cigare shtesë, siç bëhet në një burg. Nuk ka dhoma të përbashkëta.
“Emigrantët në qendër të Gjadrit jetojnë në një harresë. Je plotësisht i shkëputur nga bota, i shkëputur nga konteksti. Nuk e di sa është ora, sa kohë ka kaluar dhe as nuk e di sa gjatë do të qëndrosh atje, ndryshe nga ajo që ndodh në një burg, ku vuan një dënim të përcaktuar”, – thotë Strada, e cila shton se disa prej njerëzve në Gjadër as nuk u ishte thënë se ku po shkonin, kur u morën nga qendrat e kujdesit shëndetësor ose nga burgjet italiane.
Si Strada ashtu edhe Pellegrino thonë se ka një mungesë të fortë transparence në lidhje me atë që ndodh në Gjadër dhe menaxhimin e tij. Ato thonë se arritën të përcaktonin numrin e saktë të njerëzve brenda qendrës vetëm të dielën në kohën e drekës, pas një dite që kur ishin atje, sepse stafi i qendrës pretendoi se nuk mund të jepnin asnjë informacion në lidhje me të.
“Kufizimi i inspektimit është më i fortë se ai i parashikuar tashmë nga një Qendër Pritëse në Itali”, – thotë Pellegrino. Ajo dhe Strada kanë bërë një kërkesë për qasje në dokumentet e listës së të ndaluarve, një kopje të regjistrit të ngjarjeve kritike, dekretet e ndalimit dhe dekretet e transferimit, të gjitha dokumente që aktualisht nuk janë të disponueshme. ©Il Post, LAJME24