Organizata ndërkombëtare, Amnesty International (AI), ka publikuar raportin vjetor për të drejtat e njeriut në të gjithë globin ku edhe Shqipëria zë vendin e saj me konluzione në aspektin e të drejtave për shëndet, dhunës seksuale dhe atë bazuar në gjini, për trajtim mizor, çnjerëzor ose degradues, për lirinë e shprehjes, të drejtat e emigrantëve, diskriminimin dhe personat LGBTI.
Në raportin për Shqipërinë shkruhet se pacientëve me kancer iu mohua qasja në kujdes shëndetësor falas në Spitalin Nënë Tereza në Tiranë. Gjithashtu raporti thekson se dhuna në familje e përhapur ndaj grave dhe vajzave vazhdoi.
Sipas Amnesty International, njerëzit në burgje përjetuan mbipopullim dhe kujdes shëndetësor të pamjaftueshëm. Raporti shton se kërcënimet ndaj lirisë së shtypit vazhduan ndërsa gazetarët vijuan të përballeshin me kërcënime si nga politikanët ashtu edhe nga krimi i organizuar.
Amnesty International thekson se shqetësimet për të drejtat e refugjatëve u ngritën nga miratimi i një marrëveshjeje me Italinë në lidhje me qendrat e paraburgimit për azilkërkuesit e shpëtuar në det. Po ashtu në raport shkruhet se sa i përket diskriminimit, janë gjetur prova të ndarjes dhe diskriminimit de facto të fëmijëve romë dhe egjiptianë në disa shkolla.
Pjesë nga raporti i Amnesty International:
Pacientëve me kancer iu mohua qasja në kujdes shëndetësor falas në Spitalin Nënë Tereza në Tiranë. Dhuna në familje e përhapur ndaj grave dhe vajzave vazhdoi. Njerëzit në burgje përjetuan mbipopullim dhe kujdes shëndetësor të pamjaftueshëm. Kërcënimet ndaj lirisë së shtypit vazhduan. Shqetësimet për të drejtat e refugjatëve u ngritën nga miratimi i një marrëveshjeje me Italinë në lidhje me qendrat e paraburgimit për azilkërkuesit e shpëtuar në det.
E drejta për shëndet
Disa pacientë që kishin nevojë për trajtim për kancerin u transferuan nga mjekët nga Spitali Shtetëror Nënë Tereza në kryeqytet, në klinikat e tyre private me pagesë. Mjekët u pezulluan dhe hetimet ishin duke vazhduar. Komiteti i OKB-së për të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore theksoi shqetësimet në lidhje me pamjaftueshmërinë në infrastrukturën e kujdesit shëndetësor, mungesën e personelit, mungesën e aksesit në shërbime të specializuara për shëndetin seksual dhe riprodhues dhe shpërndarjen e pabarabartë të shërbimeve të kujdesit shëndetësor, veçanërisht në zonat rurale.
Dhuna seksuale dhe e bazuar në gjini
Policia raportoi se, në gjashtë muajt e parë të vitit, 686 gra i ishin nënshtruar dhunës në familje, një rritje prej 30 rastesh krahasuar me vitin e kaluar. Një studim në maj theksoi se mungesa e mbështetjes institucionale i detyroi viktimat e dhunës në familje të ktheheshin te abuzuesit e tyre. Komiteti i OKB-së për Parandalimin e Torturës theksoi se procedura për marrjen e ndihmës ligjore falas duhet të rishikohet për të siguruar akses më të mirë për viktimat e dhunës në familje.
Trajtim mizor, çnjerëzor ose degradues
Në janar, Komiteti Evropian për Parandalimin e Torturës shprehu përsëri shqetësime në lidhje me kushtet e jetesës së pacientëve psikiatrikë mjeko-ligjorë në paraburgim. Në objektin e përkohshëm që strehon pacientë psikiatrikë brenda Burgut të Lezhës, Komiteti ishte i shqetësuar për mbipopullimin, mungesën e stafit mjekësor dhe infrastrukturën e dobët. Nënkomiteti i OKB-së për Parandalimin e Torturës raportoi veçmas një numër të lartë njerëzish në paraburgim dhe akses të pamjaftueshëm në kujdesin shëndetësor për njerëzit në paraburgim.
Liria e shprehjes
Në maj, Indeksi Botëror i Lirisë së Shtypit 2024 nga Reporterët pa Kufij zbuloi se liria e shtypit dhe pavarësia e medias shqiptare ishin “të kërcënuara nga konfliktet e interesit midis botës së biznesit dhe asaj politike, një kuadër ligjor i mangët dhe rregullim partiak”. Ai zbuloi se gazetarët vazhduan të përballeshin me kërcënime si nga politikanët ashtu edhe nga krimi i organizuar.
Të drejtat e refugjatëve dhe migrantëve
Në janar, Gjykata Kushtetuese i dha dritën jeshile parlamentit për të ratifikuar një marrëveshje me Italinë në lidhje me ndërtimin e dy qendrave të paraburgimit në Shqipëri për të mbajtur azilkërkuesit e shpëtuar nga anijet shtetërore italiane, pavarësisht shqetësimeve për paraburgim arbitrar. Azilkërkuesit e parë të ndaluar sipas marrëveshjes, nga Bangladeshi dhe Egjipti, u kthyen në Itali pas një vendimi tjetër të gjykatës italiane në tetor; kjo u dha atyre të drejtën që kërkesat e tyre për azil të përpunoheshin në Itali.
Diskriminimi
Romët dhe Egjiptianët
Në prill, Komiteti CERD theksoi sfidat e vazhdueshme për romët dhe egjiptianët, duke përfshirë vështirësitë në marrjen e dokumenteve të regjistrimit të lindjes dhe identitetit, dhe aksesin në shërbimet publike. Komiteti gjeti prova të ndarjes dhe diskriminimit de facto të fëmijëve romë dhe egjiptianë në disa shkolla.
Personat LGBTI
Në maj, një martesë simbolike e të njëjtit seks në Tiranë shkaktoi polemika pavarësisht se nuk ishte njohur ligjërisht. Ajo shkaktoi zemërim nga e djathta politike dhe grupet fetare, duke çuar në rritjen e gjuhës së urrejtjes kundër komunitetit LGBTI. Në korrik, Eksperti i Pavarur i OKB-së për mbrojtjen nga dhuna dhe diskriminimi bazuar në orientimin seksual dhe identitetin gjinor i kërkoi qeverisë të harmonizojë ligjet dhe politikat me realitetet me të cilat përballen personat LGBTI, duke njohur përvojën e tyre të stigmatizimit dhe diskriminimit në arsim, kujdes shëndetësor, punësim dhe jetën e përditshme.